Nieuws
Conservatieve chirurgie en circulariteit, guidelines voor de restauratie van La Nouvelle Maison
Docomomo • 25 februari 2021
La Nouvelle Maison is bij Ministerieel besluit van 09/11/1994 van de Vlaamse Regering beschermd als monument. Het is de vierde, kleinste en laatste woning die Henry van de Velde in 1928 bouwde voor zijn gezin. De restauratiewerken zijn aan de gang en zullen beëindigd worden in de loop van 2021.
Als meer dan 90-jarige draagt La Nouvelle Maison het stigma van ongeneeslijk erfgoed, klaar om bijgezet te worden in de categorie van onaangepaste anachronismen, gedoogd voor het hogere doel van de beziens- en gedenkwaardigheden. Dat is samengevat het karikaturaal geschetste vooroordeel waartegen de aan de gang zijn restauratie zich in alle opzichten afzet.
De aanpak leunt aan bij het gedachtegoed van Patrick Geddes (conservatieve chirurgie, 19de eeuw) en Karl Popper (piecemeal engineering, 20ste eeuw), met betrekking tot de Glocal aanpak (think global, act local). Om globaal te denken bij elke beslissing is grondige voorbereiding (arsis) nodig; om lokaal te handelen is technische kennis en ervaring nodig.
Dank zij het globaal denken is de combinatie van precisie enerzijds en zich-aanpassen anderzijds mogelijk doorheen het verloop van de restauratie. De moeilijkheid van conservatieve chirurgie is de inspanning die het vraagt om bij elke beslissing te oordelen en te oriënteren met de globale doelstellingen en evenwichten voor ogen. Dank zij het lokaal handelen start het monument in pole position voor een koolstofarme maatschappij. Of het die voorsprong ten opzichte van Lobal (think local, act global) behoudt aan de meet van 2040-2050, hangt af van het juist omschrijven van de performantie- en comfortzwaktes.
De grondige kennis van de authentieke, waardevolle, samenhangende compositie behoort tot de noodzakelijke voorbereidingen. De leesbaarheid ervan is aanwezig in elke lokale beslissing. De verwachting, zonder vooringenomenheid, van deze aanpak is dat het geen stijl maar wel een eigen esthetiek voorbrengt, een onderdanige esthetiek die het gevolg is van consequent denken (Glo) en handelen (cal), door zijn fijne korrel ondergeschikt aan de authentieke compositie. De nieuwe esthetiek die Henry van de Velde voorstelde was ook ondergeschikt aan functie, materiaal en continuiteit; ze is later via Bauhaus een stijl geworden.
De lezing illustreert conservatieve chirurgie en piecemeal engineering aan de hand van 3 specifieke thema’s die in dit stadium van de restauratie klaar zijn om het resultaat te tonen: (1) het vrijmaken en herstellen van het ruwe gevelbeton, (2) het reinigen van het gevelmetselwerk, (3) de restauratie en restitutie van de houten rolluiken.
De lezing wordt gegeven in het Nederlands (Q&A in het Nederlands en Frans).
Gelieve u hier in te schrijven. U ontvangt de dag zelf een url-naar de ZOOM-lezing.
Guido Stegen (°1951) is architect en oprichter van de architectenvennootschap ARSIS en Space Syntax Brussels, actief in architectuur, stedenbouw, restauratie en research. Sinds 2018 vervuld hij geen officiële functies (onderwijs, KCML), maar blijft actief als gast-docent in post-universitair onderwijs (ULB-VUB, KULeuven, Ugent) omtrent duurzame stedenbouw en erfgoed, en als lid wetenschappelijk comité “Programme de recherche, Architecture du XX” (ministeries van Cultuur en Energie, France). De blijvende activiteiten binnen Arsis bvba spitsen zich toe op projectmatig onderzoek op het raakvlak van erfgoed en circulariteit.